De afgelopen maanden is veel te doen over de mogelijkheid om de tram uit Amstelveen door te trekken naar Uithoorn, de zogenoemde Uithoornlijn. Deze mogelijkheid is in zicht gekomen na het besluit om het rangeerterrein van de huidige Amstelveenlijn dichter naar de N201 te verplaatsen. Dit alles hangt samen met de veranderingen in het openbaar vervoer met de komst van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, en de daarmee samenhangende aanpassingen bij de Amstelveenlijn die van metrolijn wordt omgebouwd naar een hoogwaardige moderne en stille tramlijn. Hiermee kwam een mogelijkheid in beeld om de tram door te laten rijden naar Uithoorn. Belangrijk om te vermelden is dat voor het Amstelveense deel van het traject de besluiten al zijn genomen in de raad van Amstelveen. Dit gaat hoe dan ook invloed hebben op het openbaar vervoer tussen Uithoorn en Amstelveen/Amsterdam en hebben we als VVD-fractie dus ook meegenomen in onze afwegingen.
N201, busstation en dorpscentrum
Als eindhalte voor de Uithoornlijn zijn 3 opties bekeken. De N201 lijkt een aantrekkelijke optie, echter het betekent ook dat voor alle inwoners van Uithoorn en De Kwakel een goede verbinding naar dit punt gerealiseerd moet worden. Feitelijk betekent dit bij de N201 variant dat het huidige busstation op een zeer onlogische plaats ligt en dus eigenlijk verplaatst zou moeten worden. Afgezien van de investeringskosten voor de realisatie van een nieuw busstation, betekent dit ook een sterk vervroegde afschrijving van het huidige busstation en de uitdaging voor een nieuwe inrichting van dat gebied. Ook de vrij recente investeringen voor busbanen naar het huidige busstation dienen dan vroegtijdig afgeschreven te worden. Bovendien wordt in dat geval iedereen uit onze gemeente dan geconfronteerd met een extra overstap of lange fietstocht om bij een hoogwaardig openbaar vervoer opstappunt te komen. Redenen voor de VVD-fractie om de N201 variant niet te steunen zijn tweeledig:
- Te grote drempel voor toegang tot hoogwaardig openbaar vervoer voor alle inwoners van Uithoorn en De Kwakel. Bovendien is een verplaatsing van een busstation naar buiten de dorpsgrenzen absoluut ongewenst.
- Door de benodigde verplaatsing huidige busstation en daarbij behorende kosten is de financiële impact te groot voor onze gemeente. Het huidige busstation vervalt en alle hierbij behorende infrastructuur (busbanen etc.) moeten worden aangepast.
Ook kan de Uithoornse Raad een dergelijk besluit voor een N201 variant niet zelfstandig nemen, aangezien we het niet hebben over Uithoorns grondgebied. De Vervoersregio die als opdrachtgever en financier optreedt, heeft inmiddels besloten dat deze variant voor haar geen reële optie is.
Een eindstation bij het huidige busstation is een goede optie en qua investeringen vanuit zowel stadsregio als gemeente de goedkoopste optie, er zit echter ook een groot nadeel aan. Rondom het huidige busstation is al regelmatig een tekort aan parkeergelegenheid, als hier de tram gaat stoppen zijn er naar verwachting meer mensen uit de regio die hierheen willen komen en hun auto parkeren om vervolgens op de tram te stappen. Rondom het busstation zijn de mogelijkheden voor uitbreiding van parkeerruimte beperkt. Om deze reden is een eindstation in het dorpscentrum een goede optie, het parkeren kan dan verdeeld worden over deze twee locaties. Bovendien is er in het dorpscentrum meer ruimte voor het realiseren van parkeerplaatsen, waarmee de omgeving van het busstation dus niet overbelast wordt. Het doortrekken naar het dorpscentrum is weliswaar iets duurder qua investering, maar het heeft ook een paar voordelen:
- Mogelijkheid tot spreiding van parkeerplaatsen.
- Meer bewoners kunnen direct in hoogwaardig openbaar vervoer stappen, denk ook aan de nieuwe woonwijk nabij het dorpscentrum.
Mogelijk heeft het ook een positief effect voor de middenstand en de levendigheid van het nieuwe dorpscentrum, maar dit valt heel lastig te onderbouwen en hebben we daarom niet meegewogen.
Openbaar vervoer naar Amstelveen en Amsterdam verandert sowieso
Veel mensen hebben als referentie onze huidige openbaar vervoer verbindingen naar Amstelveen en Amsterdam, zoals lijn 170. Deze verbindingen gaan sowieso veranderen, in Amsterdam zijn miljarden Euro’s uitgegeven aan Noord-Zuidlijn en de upgrade van station Zuid-WTC naar belangrijk hoofdstation van Amsterdam. Dit betekent dat hier hoe dan ook alles op gericht is om deze investeringen te laten renderen. Ook zal Amsterdam bussen uit de regio zoveel mogelijk gaan weren en als eindstation voor deze bussen aansturen op station Zuid-WTC of nog verder weg van Amsterdam, indien daar hoogwaardig openbaar vervoer voorhanden is. Tegelijk wordt in Amstelveen veel geïnvesteerd in de ombouw van de huidige lijn 51 naar een moderne, veilige en stille hoogwaardige tramlijn. De reden dat deze op de Beneluxbaan wordt ingepast met ongelijkvloerse kruisingen heeft weinig te maken met veiligheid, maar is bedoeld om het autoverkeer op die weg beter te laten doorstromen.
Ondanks dat in de huidige ov-concessie (zonder Uithoornlijn) nog uitgegaan wordt van één busverbinding van Uithoorn naar Amsterdam, is logisch te veronderstellen dat vanwege de gedane investeringen in Amstelveen, ook vanuit Amstelveen en door de Vervoersregio ingezet zal worden op zoveel mogelijk gebruik van de tram. Waardoor ook hier, op langere termijn, waarschijnlijk gestuurd zal gaan worden op minder bussen. Dit zou kunnen betekenen dat de huidige lijn 170, maar ook lijnen 142 en 146 voor een aanzienlijk deel waarschijnlijk een eindpunt ergens in Amstelveen Zuid zullen gaan krijgen, wanneer het onze keuze zou zijn om niet voor de Uithoornlijn te kiezen. Een directe tramverbinding vanuit Uithoorn naar station Zuid-WTC is daarmee de beste optie voor de toekomst. Bovendien is er ook een directe overstap in Amstelveen op lijn 300 mogelijk, waarmee verbinding naar Amsterdam Bijlmer en Schiphol ook goed blijven.
Kortom, de huidige busverbindingen zoals lijn 170 als referentie hanteren is verkeerd, er verandert namelijk veel in de regio en in dat perspectief is de tram een erg toekomstbestendige kans voor Uithoorn.
Volgens de VVD gaan de inwoners van Uithoorn en De Kwakel er gemiddeld op vooruit met de komst van de Uithoornlijn, zeker als wat verder in de toekomst wordt gekeken. Maar dat geldt zeker niet voor iedereen, bijvoorbeeld voor mensen in Zijdelwaard en Meerwijk die slecht ter been zijn. Dat is ook de reden dat de VVD wil dat er o.a. in deze wijken een bus blijft rijden die met een vaste dienstregeling deze mensen naar de tram brengt.
VVD vindt: nog wel een bus naar Amstelveen Stadshart!
Een zorgpunt voor de VVD-fractie is dat in de huidige plannen het busstation van het Stadshart in Amstelveen en ook de scholen in Amstelveen zuid geen directe busverbinding vanuit Uithoorn meer hebben. Nog liever hadden we gezien dat de bussen nog verder zouden doorrijden naar VU-MC, station Zuid-WTC en een aantal locaties in Amsterdam zoals we die nu met lijn 170 ook aandoen. We hebben eerder daarvoor ook een motie ingediend in de Uithoornse raad. Echter we hebben ook begrip voor het standpunt van de Vervoersregio dat hiermee een concurrerend alternatief voor de nieuwe tramlijn in stand wordt gehouden, waardoor er 2 verliesgevende lijnen zijn, de bus èn de tram.
De VVD-fractie gaat zich echter wel inzetten om directe bussen vanuit Uithoorn te laten rijden naar het busstation bij Amstelveen Stadshart, en zo dus ook de scholen in Amstelveen zuid. De reisafstand is relatief kort en wanneer hier via de tram een extra overstap bijkomt neemt de reistijd en het reisgenot naar deze locaties te veel af. Het behouden van deze directe busverbinding is voor de VVD-fractie één van de voorwaarden om akkoord te kunnen gaan met de komst van de tramlijn naar Uithoorn.
Busbaan of verbreding N521
Verbreding van de N521 naar Amstelveen of het aanleggen van een busbaan om de vertraging van het busverkeer richting Amstelveen te voorkomen zijn voorlopig niet aan de orde, voor Amstelveen (het is hun grondgebied) heeft dit geen prioriteit en bovendien levert het voor Uithoorn weinig op t.b.v. het openbaar vervoer (bussen) wanneer er vervolgens toch in Amstelveen moet worden overgestapt op de tram.
Het autoverkeer op de N521 en de verdere verbindingen in Amstelveen Noord zal voorlopig blijven groeien, wat de bussen alleen maar meer vertraging zal opleveren, dus ook vanuit dat oogpunt is de tram de beste optie.
Inpassing in Uithoorn
Het is duidelijk dat voor een aantal inwoners het doortrekken van de Uithoornlijn nadelen heeft, zij zijn onder te verdelen in twee groepen:
- Aanwonenden aan het tram tracé, zij zullen inderdaad overlast gaan ondervinden. Het hele tracé heeft weliswaar al decennialang de bestemming (trein)spoor, dat wil echter niet zeggen dat daarmee alle overlast als vanzelfsprekend moet worden gezien. Dit vereist dus dat er in goed overleg met de aanwonenden een zo zorgvuldig mogelijke invulling moet worden nagestreefd, met nadrukkelijke aandacht voor de veiligheid van de schoolgaande jeugd. Geluidsoverlast wordt vaak genoemd als argument tegen de tram, de nieuwe trams zijn echter vele malen stiller dan het huidige lijn 51 materieel, dit is niet te vergelijken met elkaar. Vergelijkbare trams als die voor de Uithoornlijn gaan worden ingezet, in bijvoorbeeld Den Haag en Zoetermeer zijn nauwelijks hoorbaar en zelfs stiller dan de huidige diesel bussen.
- Inwoners van Uithoorn die nu aan de route van lijn 170, 142, 146 wonen. Voor hoogwaardig openbaar vervoer geldt een grotere afstand tot de halte, 800 meter i.p.v. 400 meter bij gewoon openbaar vervoer. Delen van Uithoorn die verder dan 800 meter van een van de tramhaltes liggen zullen bediend gaan worden met een bus die de mensen naar het busstation brengt. Dit betekent voor mensen in deze wijken een extra overstap, verder lopen of fietsen naar de dichtstbijzijnde tramhalte, zeker voor mensen die slecht ter been zijn is dit een belangrijk aandachtspunt wat we zeker goed moeten volgen.
Overigens blijkt uit landelijk onderzoek dat ondanks de grotere halteafstand van 800 meter, hoogwaardig openbaar vervoer als veel beter wordt ervaren, waardoor mensen de grotere afstand graag voor lief nemen.
De VVD-fractie heeft ook in andere gemeenten gekeken waar een tramlijn ingepast is in een bestaande woonomgeving. In alle gevallen was hierbij op voorhand heel erg veel weerstand vanuit de omwonenden, erg goed te begrijpen natuurlijk omdat de omwonenden weten wat ze nu hebben, en heel moeilijk een beeld kunnen vormen wat de gevolgen van de komst van een tram zijn. In vrijwel alle gevallen bleek de weerstand van omwonenden na de komst van een tram geleidelijk te verdwijnen en zijn ze vaak de meest fervente gebruikers van diezelfde tram geworden.
Veiligheid
Een argument tegen de tram wat regelmatig wordt aangehaald, is het punt van veiligheid. Als het huidige lijn 51 materieel als referentie wordt genomen, is dat ook een goed te begrijpen argument. Er wordt echter geheel nieuw materieel aangeschaft, waarbij de veiligheid heel veel verbeteringen heeft ondergaan. De nieuwe trams zijn zo geconstrueerd dat in het geval van een aanrijding mensen er niet meer onder kunnen komen, iets wat bij het huidige lijn 51 materieel de belangrijkste oorzaak is van ernstige ongevallen. Ook overgangen worden volgens de nieuwste normen aangelegd, waardoor de kans op ongevallen geminimaliseerd wordt. Bovendien rijden de trams binnen Uithoorn met een lage snelheid. Dit alles wil niet zeggen dat het geen zorgpunt is, dit punt dient bij de detailinvulling zeker alle aandacht te krijgen.
Kosten en investeringen
Voor de Vervoersregio betekent de aanleg van de Uithoornlijn een behoorlijke investering. Het gaat daarbij wel om een investering voor een lange termijn, dit soort investeringen wordt afgeschreven over een lange periode van 30 jaar. De jaarlijkse kosten zijn daarmee heel goed te overzien en worden meegenomen in de jaarlijkse exploitatiekosten. Wanneer de tram wordt vergeleken met het doorgaan met bussen, is het ondanks de hogere investeringskosten jaarlijks toch voordeliger om de tram te laten rijden. Dit komt onder andere omdat de personele kosten bij bussen vele malen hoger liggen. De jaarlijkse exploitatie van de tram, inclusief lokale bus naar de tramhaltes, is dus voordeliger en levert bovendien hoogwaardig openbaar vervoer op voor Uithoorn. De Vervoersregio krijgt jaarlijks minder geld beschikbaar vanuit de overheid en zoekt dus naar manieren om het openbaar vervoer zo goed mogelijk in stand te houden en waar mogelijk te verbeteren, tegen lagere kosten.
De gemeente Uithoorn zal een klein deel moeten bijdragen in de investering, naar verwachting € 1,5 miljoen. Dit, afgeschreven over een periode van 30 jaar, levert een verantwoord jaarlijks bedrag op, afgewogen tegen de voordelen die de tram voor onze gemeente oplevert. Bovendien is investeren in de tram de beste garantie voor Uithoorn en De Kwakel om een goede en hoogwaardige openbaar vervoer verbinding te houden met Amsterdam.